Natuur, zegt Toni Hafkenscheid, komt bijna altijd onecht over. Alsof het rechtstreeks is overgeplant van het treinbaantje dat hij als kind had. Het Noord-Amerikaanse landschap associeert Hafkenscheid met de bomen van katoenwol en bergen van karton waar zijn treintjes doorheen reden. In CONFABULATION probeert hij het echte een kunstmatige aanblik te geven. Daarvoor gebruikt hij tilt-shift lenzen, die hem, door ze ‘verkeerd’ te gebruiken, de mogelijkheid bieden slechts een heel klein stukje van het landschap scherp te fotograferen, en de rest van het beeld onscherp te laten. 

In 2010 begon Yasser Aggour met het verzamelen van foto’s van jachttrofeeën en de breed lachende jagers die de prooi doodden. Het waren beelden met een vreemde en morbide allure. In plaats van ze te presenteren als objet trouvé besloot Aggour ze te bewerken en via digitale manipulatie te ontdoen van de jagers. De beelden van verwrongen en geïsoleerde dierenlichamen zijn tegelijk teder en wreed; een kruising tussen landschapsfotografie, gevonden kunst en een herinnering aan onze sterfelijkheid.

Tijdens een gecontroleerde prairiebrand, zegt Jane Fulton Alt, bestaat er een moment dat leven en dood geen tegenstrijdige grootheden zijn, maar onderdeel van één allesomvattend proces. Het begin van haar langlopende project THE BURN viel samen met de diagnose en behandeling van de baarmoederhalskanker van haar zus. De parallellen zijn evident: zoals de prairiebrand ongewenste vegetatie doodt om andere planten de kans te geven om te groeien, zo doodt chemotherapie ongewenste cellen om ruimte te scheppen voor gezonde. Die cyclus was de inspiratie voor THE BURN.

In GONG komen twee media bij elkaar: de serie omvat een serie geschilderde wezens die in gefotografeerde landschappen zijn geplaatst. De mythische figuren roepen associaties op met een wereld na een kernoorlog en met een ver doorgevoerde evolutie waarin de mens geen rol speelt of heeft gespeeld. Apostolidou omschrijft de in een naïeve stijl geschilderde wezens als eenzaam, ontheemd en melancholiek. Ze zijn de visualisatie van de vergeten dierlijke kant van de mens.

Nederland kent vele ‘gemaakte’ heuvels waarop volop kan worden gerecreëerd door skiërs, mountainbikers, golfers en wandelaars. Korrie Besems legde ze vast. Op een na – SnowWorld, dat op de steenberg van een voormalige kolenmijn verrees – verbergen de heuvels voormalige vuilnisbelten, die het mogelijk hebben gemaakt activiteiten te ontplooien die in het vlakke Nederland niet voor de hand liggen.

De serie ALBEDO ZONE bestaat uit zwartwitfoto’s van gletsjerijs en gletsjerwater. Ze werden gemaakt in Alaska, in lijn met een wetenschappelijk systeem dat de mate van reflectie van het terrein berekend, een techniek die van belang is voor de studie naar de klimaatverandering. Het weerkaatsingsvermogen wordt ‘albedo’ genoemd. IJs weerkaatst waar water juist warmte absorbeert – een mechanisme dat opwarmingseffecten versterkt. Bezzubov maakte van zijn foto’s zilvergelatine afdrukken, wat het werk een delicate schoonheid geeft die in reproductie niet valt weer te geven.

In opdracht van spoorwegstation Manchester Piccadilly creëerde Justine Blau een reeks van negen, op het oog wilde en exotische landschappen waarin de mens geen rol speelt. Wie beter kijkt, ontdekt dat het  fantasiewerelden zijn, samengesteld uit foto’s die Blau op internet vond. Ze liet zich inspireren door de tekeningen en schilderijen die door ontdekkingsreizigers – van Columbus tot Cook – werden gemaakt om het thuisfront kennis te laten maken met de nieuwe wereld, beelden die tegelijk wetenschappelijke bewijsvoering, getuigenis en bron van mythes waren.

De Nederlandse fotograaf Paul Bogaers is geregeld te vinden op vlooienmarkten en in rommelwinkeltjes. Een aantal jaren terug raakte hij geïntrigeerd door een type ansichtkaart waarop een landschap staat afgebeeld dat wordt weerspiegeld in water. Draai het beeld een kwartslag en er ontstaat een abstracte vlek, die doet denken aan de inktvlekken uit de Rorschachtests, die decennialang een vast onderdeel van psychologische screenings waren. Hoewel Rorschachs theorieën zijn achterhaald, vertelt de instinctieve reactie op deze beelden ons iets over de psychologie van het kijken. We kunnen niet kijken zonder betekenis te geven, zegt Bogaers. Het innerlijke wordt blootgelegd door het uiterlijke.

Hoe ervaren we tijd en ruimte? Kim Boske legt het landschap vast vanuit verschillende invalshoeken en op verschillende momenten. Door deze, laag over laag, in één beeld samen te voegen probeert ze een essentiële kwaliteit van de veranderlijke realiteit vast te leggen; een kwaliteit die verloren gaat in het eenduidige, bevroren beeld. Zo onderzoekt ze hoe onze eigen beweging door tijd en ruimte ons perspectief op de wereld beïnvloedt.

SACRED FORESTS omvat een reeks portretten van heilige bossen over de hele wereld. Door hun status vormen ze zeldzame bastions van biodiversiteit. Het zijn plekken waar wetenschappers nog een ongerepte natuurrijkdom aantreffen. Ze staan in schril contrast tot de vervuilde en overmatig complexe wereld waarin we leven.

In het Westen heeft de mens de natuur de rug toegekeerd, zegt Juan Calle. Maar in Colombia is dat anders. Daar ligt de strijd om het land aan de basis van een ononderbroken cyclus van geweld tussen de FARC-guerrilla, paramilitairen, multinationals en de regering, met ertussen de weerloze burgers, boeren en minderheden. Calle toont ons het landschap van Colombia en daarmee indirect een geschiedenis van strijd, uitbuiting en achterstelling.

In onze snel veranderende wereld komen we nog maar zelden in contact met echte natuur. Natuur is een museaal object geworden, dieren worden tentoongesteld, door hekken ingekaderd en door wetten beschermd. Patricia van de Camp toont in haar beelden de verloren intimiteit tussen mens en natuur. De mens verlangt terug naar een symbiose met de natuur, maar de wrange realiteit is dat we eerder met een dood dan een levend dier in aanraking zullen komen.

Hoe ziet de wereld eruit wanneer synthetische, door de mens gecreëerde organismen zich aanpassen aan de natuurlijke omgeving? Alison Carey fotografeerde diorama’s met wezens gemaakt van een vleesachtig materiaal en schiep een beeld van de wereld na de mens. Het is een sciencefictionlandschap dat minder onwerkelijk is dan het lijkt. De vooruitgang in weefselengineering zal het in de toekomst mogelijk maken om wezens te scheppen die buiten de gecontroleerde omgeving van het laboratorium kunnen bestaan.

De Spaanse fotograaf Jon Cazenave is geboren in Baskenland, een regio met een sterke drang naar autonomie. Baskenland is afgeschermd door bergen, waardoor er een krachtige taal en cultuur heeft kunnen groeien. In het landschap, zegt Cazenave, versmelt de natuur met de geschiedenis en met legenden. Het resultaat is een mythisch, magisch land – het onderwerp van Cazenave’s fotografie. Door bomen en dieren te vermenselijken, creëert hij een symbolisch landschap dat de ziel van de Basken blootlegt.

Een herbarium, een verzameling van plantensoorten en bloemen, is een wetenschappelijke manier om de natuur te observeren, indexeren en catalogiseren. In ERBARIO onderzoekt Margherita Cesaretti de fragiele schoonheid van bloemen. De serie is het resultaat van verschillende technieken, variërend van digitale fotografie tot glasnegatieven. Deze planten, opnieuw tot leven gewekt, zijn voor Cesaretti een metafoor voor de wijze waarop de mens, in alle omstandigheden, manieren zoekt om te overleven.

Schepping en vernietiging worden één in het werk van Christopher Colville. De kunstenaar brengt kleine hoeveelheden buskruit tot ontploffing op zilvergelatine fotopapier. Hoewel de explosies door het plaatsen van objecten op het fotopapier worden gestuurd, is het resultaat altijd een schitterend ongeluk. De beelden roepen herinneringen op aan processen die in de diepe ruimte plaatsvinden, waar schepping en vernietiging even nauw met elkaar zijn verweven.

De digitale bloemsierkunst van Anita Cruz-Eberhard is geïnspireerd op de Ikebana, de oude Japanse kunst van het bloemschikken. De fotografe stelde haar boeketten samen uit de databases van biologieopleidingen van diverse universiteiten – ze bestaan dus alleen in digitale en afgedrukte vorm. In die zin is DIGITAL IKEBANAS een onderzoek naar de relatie tussen de natuur en het kunstmatige, tussen werkelijkheid en kunst, en werkelijkheid en waarneming. Het werk toont de illusoire kwaliteit van fotografie en toont het onvermogen van mensen dat wat ze zien – zien is geloven – te falsificeren.

In COME WITH ME onderzoekt Ellie Davies de relatie tussen landschap en kunstenaar, en de wijze waarop het landschap vormend is voor identiteit. Daarnaast onderstreept de serie dat onze waarneming van de natuur door onze culturele bagage wordt gekleurd. Davies fotografeerde door het bos meanderende paden van kunstmatige materialen, paden waarmee ze zichzelf een deel van de natuur maakt en de natuur vormt. Haar werk is een nieuwe benadering van de rol die kunst van oudsher heeft bij het toekennen van betekenis aan de natuur en het scheppen van mythen.

Zoals pelgrims samenkomen op heilige plaatsen, waar ze elkaar ontmoeten en een band smeden, zo brengt de festivalkalender grote groepen jongeren samen. Tijdens popfestivals, zegt Venetia Dearden, vinden jongeren hun ‘stam’ of ‘gemeenschap’. EIGHT DAYS is het resultaat van een persoonlijke reis die de fotografe in 2010 ondernam met een groep vrienden, tijdens een road trip door Californië en Nevada. Ze betraden een ‘alternatieve werkelijkheid, ver weg van de geordende wereld van alledag’.

Sinds 2008 werkt Dornith Doherty samen met vooraanstaande biologen van de zadenbanken van het Amerikaanse Departement voor Landbouw en de Royal Botanic Gardens in Kew, Engeland. Deze banken spelen, in tijden van klimaatverandering en afnemende biodiversiteit, een belangrijke rol in het garanderen van genetische diversiteit. Doherty gebruikte de röntgenapparatuur van de instellingen om zaden en weefselmonsters vast te leggen. Met het vergaarde beeld maakte ze collages die een ode aan de kracht van de natuur zijn en die poëtische vragen stellen over de essentie van leven en tijd.

Hoe fotografeer je momenten die – hoewel niet dramatisch of groots en meeslepend – het hart vormen van de genoegens des levens? Bela Doka vond het antwoord in en rond het landelijk gelegen huis van de familie van zijn vriendin. Het is een wereld van zonbeschenen lunchtafels, een verkwikkende duik in de rivier, wandelingen door het open veld en bezigheden die los staan van deadlines en productieschema’s.

Met COLORFIELD brengt Claire Dorn een ode aan het werk van de schilder Mark Rothko (19031970), een van de leidende figuren binnen het abstract expressionisme. De variant die Rothko beoefende staat bekend als 'colorfield', vanwege de eenkleurige vlakken die gebruikt worden om maximale nadruk op kleur te kunnen leggen. Voor Rothko was colorfield een middel om complexe gedachten terug te brengen tot een zo eenvoudige mogelijke weergave. Dorn zoekt op vergelijkbare wijze naar een krachtige, abstracte fotografie.

Dankzij de industrialisatie tijdens de sovjetperiode en de vervuilende olie-industrie kent Azerbeidzjan een aantal van de sterkst vervuilde gebieden ter wereld. Op het schiereiland Absheron, dat zich uitstrekt in de Kaspische Zee, ademt de grond giftige dampen, terwijl olie naar het oppervlak sijpelt en de grond vloeibaar maakt. Rena Effendi bedacht LIQUID LAND samen met haar vader, een dissidente entomoloog die 90.000 vlinders uit de Sovjet-Unie wist te vergaren. Beelden van de dode maar kleurrijke wezens gaan een wisselwerking aan met die van het vervuilde land van Absheron.

Fotograaf David Farrell omschrijft zijn serie THE LONG GRASS – oorspronkelijk onderdeel van een breder werk getiteld Close Encounters – als een verzameling ‘post-coïtale landschappen’. Ze staan op zichzelf als seksueel niet-specifieke beelden die de kijker de vrijheid bieden er elk erotisch beeld op te projecteren dat in zijn of haar hoofd opkomt.

Onze zelfgekozen scheiding van de natuur is een van de kernproblemen van de mens, zegt Michael Flomen. We hebben behoefte aan contact met de natuur en verliezen een essentieel deel van onszelf wanneer we dat contact uit de weg gaan. Flomen fotografeert een natuur die we niet direct waarnemen, maar waarvan we weten dat ze bestaat. Hij werkt in de buitenlucht, waar insecten, de elementen, maar ook elektromagnetische velden en andere natuurlijke fenomenen direct inwerken op de negatieven. Zijn beelden, zegt hij, moeten appelleren aan herinneringen die diep in onze genen liggen verankerd.

Terwijl we aan de ene kant worstelen met gevoelens ten aanzien van verlies aan natuur en klimaatverandering, koesteren we nog steeds sterke ideeën over landschappelijke schoonheid. Doug Fogelson fotografeert weelderige natuur om vervolgens, beetje bij beetje, de emulsie van de film te bleken. Het geleidelijk verdwijnen van tinten – de gele eerst, dan magenta, dan cyaan – is een metafoor voor het afkalven van onze natuurlijke omgeving. Indirect stelt Fogelson kritische vragen over de scheppende en vernietigende kracht van de mens. Tegelijk laat hij zien dat in verandering – zelfs als die verandering vernietiging is – grote schoonheid kan schuilgaan.

Narcissus, een figuur uit de Griekse mythologie, zag zijn eigen weerspiegeling in het water en werd verliefd op zichzelf. Tijdens een ontdekkingstocht door het Noorse landschap merkte Stuart Franklin dat hij herkenningspunten zocht. Zijn geest ontdekte de vormen van ogen, trollen, en iconen in boomschors, graspollen en waterpartijen. Het was de reflectie van zijn eigen geest. Het bood hem een ingang om zich bekend te maken met het onbekende landschap.

Voor tienermeisjes is de adolescentie een complexe en gevoelige periode waarin ze zichzelf leren zien in de context van de samenleving en worstelen met hun identiteit. Het is een tijd van psychologische en fysieke verandering. Julia Fullerton-Batten fotografeerde tienermeisjes in een hen vreemde, landschappelijke omgeving en vroeg ze te poseren. Het resultaat is een mate van ongemak die onlosmakelijk met deze levensfase is verbonden.

De foto’s van Peter Funch hebben een surrealistische kwaliteit. In de drieluiken van TRIPTYCHS zien we een moment – maar is het wel één moment? Zijn deze beelden gemanipuleerd en achteraf samengesteld? Funch zelf geeft de kijker niet meer houvast dan een citaat van de Japanse schrijver Haruki Murakami: ‘That’s what the world is, after all: an endless battle of contrasting memories.’

Bang voor een inval in zijn land liet de communistische Albanese leider Enver Hoxha tijdens zijn bewind zo’n 750.000 bunkers bouwen. Het effect was, wrang genoeg, een toenemende onrust onder de bevolking. Twintig jaar na de val van het communisme hebben alleen buitenstaanders nog oog voor de relieken van het paranoïde verleden. De wijze waarop de bunkers aan het verdwijnen zijn of juist voor volledig nieuwe doelen worden ingezet, geeft inzicht in transformatieproces van het armste land van Europa.

Voor UNPLUGGED 2.0 construeerde Henrik Isaksson Garnell wezens uit natuurlijke en door de mens gemaakte elementen. Hij combineerde botten, tanden, planten en andere organische materialen met onder meer ijzerdraad en lampen. Eenmaal voltooid fotografeerde de kunstenaar ze op groot formaat, tegen een zwarte achtergrond. Het surrealistische resultaat lijkt te zijn voortgekomen uit de geest van iemand die niet van deze planeet is.

Nadat Andrej Glusgold in 2009 in de bergen van Saksen een zonsondergang had gefotografeerd, raakte hij verdwaald in de bossen. Omringd door duisternis en zonder zaklantaarn was hij gedwongen de nacht in het woud door te brengen. Voor het eerst in zijn leven beleefde hij het bos zoals mensen het duizenden jaren hadden ervaren: als een bedreigende plek. Dat gevoel probeert hij over te brengen in zijn serie BLACK FOREST.

Sharon Harper maakte foto’s van de nachthemel boven het Canadese stadje Banff. Dankzij de lange sluitertijd zien we niet alleen de sporen van sterren – als krassen van licht – maar ook verstoringen veroorzaakt door overtrekkende wolken en lichtvervuiling. De serie bestaat uit toevallige composities en zijn een metafoor voor grotere natuurkrachten die zich weigeren te onderwerpen aan onze wil tot ordening. In deze beelden maakt Harper dingen tastbaar, die voor het blote oog ongrijpbaar zijn.

Elke zomer trekken jonge stedelingen, verzadigd door voorgekookte computerspellen, de natuur in om kastelen en paleizen van twijgjes en sprokkelhout te bouwen. In de schaduw van loof leven ze zich uit in verhalen die ver genoeg gaan om te prikkelen, maar niet zo ver dat de volwassen wereld zich er zorgen over maakt. Na verloop van tijd laten ze de hutten weer achter zich, monumenten voor nostalgische, wilde kinderdagen.

Vanaf het allereerste begin is het westen van de Verenigde Staten een droom geweest die verkocht moest worden. In zijn serie VACATION gaat John Brinton Hogan in op de wijze waarop de kunst en media de mythe van het Westen hebben gevormd. Overal, zo laat hij zien, zijn er plekken waar de uitgestrekte vergezichten ervaren kunnen worden zoals ze waren voor de mens kwam. Maar heb oog voor de infrastructuur die hiermee gepaard gaat, en de illusie is verbroken.

De fysieke werkelijkheid van de plantenwereld is voor mensen slechts ten dele direct zichtbaar. Naast de vorm die we waarnemen, worden planten omringd door een voor het blote oog onzichtbaar elektromagnetisch veld. Paul den Hollander brengt beide samen en creëert zo een totaal nieuwe ervaring van de werkelijkheid. Daarnaast slaat hij met LUMINOUS GARDEN een brug tussen kunst en wetenschap.

In SOFT HORIZONS, gemaakt in de hooglanden van Bolivia, doet Scarlett Hooft Graafland ingrepen in het landschap met het doel elementen in dat landschap te benadrukken of te abstraheren. De foto’s, gemaakt gedurende een periode van acht jaar, balanceren op de rand van fotografie, landschapskunst en performance kunst, en verwijzen geregeld naar de kunstgeschiedenis.

INERCIA gaat over de wijze waarop de werkelijkheid door audiovisuele media wordt geconstrueerd. In een tijdsbestek van vier minuten wordt een spel gespeeld met het ritme en de narratieve conventies van audiovisuele weergaven van de 'realiteit'. Zoals het knipperen van oogleden de continuïteit van tijd en ruimte onderbreekt, zo isoleert en bevriest een frame een precies moment en een precieze plaats. De optelsom van die momenten vormt de representatie van de vermeende werkelijkheid, zoals gevat in 'het document'.

De uitdrukking parts per million refereert aan de verhouding van één samenstelling in de andere. Isenrath maakte de gelijknamige serie in augustus 2010, enkele maanden nadat in de Golf van Mexico bij een explosie op boorplatform Deepwater Horizon honderdduizenden tonnen olie waren vrijgekomen. Omdat de toegang tot sterk vervuilde kuststroken in  Louisiana, Mississippi, Alabama en Florida beperkt was, besloot Isenrath juist fraaie, nog toegankelijke stranden te fotograferen. De (nauwelijks) zichtbare schoonmaakploegen en -materialen verstoren de idylle.

De kiem voor THE APOLLO PROPHECIES werd gelegd tijdens een verblijf aan Toni Morrison’s Atelier Program aan Princeton University. Het resulteerde jaren later in een onafgebroken panoramische zwartwit-foto van een halve meter hoog en dertig meter lang. Daarop zien we astronauten uit de jaren zestig, die op de maan stuiten op een verloren gewaande expeditie uit het begin van de twintigste eeuw. Kahn en Selesnick maakten gebruik van miniaturen en echte acteurs, die samenkomen in een verhaal met verschillende episodes, waarvan de verteltechniek herinnert aan religieuze fresco’s.

In 1947 stortte bij het Amerikaanse stadje Roswell in New Mexico naar verluidt een ruimteschip met drie dode buitenaardse wezens neer – een bron van veel geheimzinnigheid en complottheorieën. Toen Gábor Kerekes het computerprogramma USA Photo Maps ontdekte – waarmee het mogelijk is satellietbeelden op fotokwaliteit te downloaden – wilde hij Roswell bekijken zoals het er vanuit de ruimte uitzag. Door een fout in de coördinaten schoot hij zijn doel met enige honderden meters voorbij... en zag geometrische vormen die bedoeld leken om informatie over te brengen. Hij printte ze uit en fotografeerde de prints op groot formaat, zodat het digitale beeld weer analoog werd.

Het werk van fotografe Sana Khan heeft altijd een dromerige kwaliteit. In haar TREE SERIES zien we mensen in gestileerde landschappen, waarin bomen centraal staan. Altijd is er een suggestie van eenzaamheid en tekortschieten. In die zin zijn de beelden eerder psychologische portretten dan reële situaties.

Met zijn serie UNTITLED, bestaande uit tien foto’s en een video, vestigt Samnang Khvay de aandacht op een ontwikkeling die grote invloed heeft op de stadsplanning van de Cambodjaanse hoofdstad Phnom-Penh en de levens van duizenden arme families: het privatiseren en dempen van publieke meren ten behoeve van ontwikkelaars. Khvay nam afstand van de gangbare documentaire fotografie door zichzelf te fotograferen terwijl hij een emmer zand over zichzelf uitgiet, een metafoor die voor verschillende interpretaties vatbaar is.

Het indrukwekkende landschap van het Amerikaanse Midwesten is aan het eind van de negentiende eeuw het decor geweest van een genocide. Talloze indianenstammen zijn opgejaagd, uitgeroeid of in reservaten ondergebracht door een dubbelhartige overheid. Kalpesh Lathigra fotografeerde de mensen en landschappen van het Pine Ridge Reservaat in South Dakota, sinds 1876 het thuis van de Oglala-Lakota Sioux. Het is een plek met grote problemen: hoge werkloosheid, drugs- en alcoholmisbruik, overgewicht, huiselijk geweld en een bendecultuur. Maar ook met een trotste cultuur.

De serie ATLAS OF HEAVENS is een oefening in pseudo-cartografie. Wie naar de natuur kijkt, zal geregeld structuren herkennen die associaties oproepen met kaarten en vreemde werelden. Peeter Laurits vond ze in paddestoelen waarmee hij zich omringd wist toen hij verhuisde naar een kleine hut in de bossen van Zuid-Estland. Hij fotografeerde ze zo dat ze de illusie wekken van kleurrijke en bizarre planeten. Het zijn daarmee niet alleen portretten van magische paddestoelen, maar ook verslagen van mentale reizen die soms hallucinerend en soms meditatief van aard zijn.

De wijze waarop haar voorouders het Canadese landschap vastlegden, is bepalend geweest voor hoe Aislinn Leggett de natuur van haar land ziet. Gebruik makend van landschapsfotografie uit het begin van de twintigste eeuw, alsmede met foto’s uit haar eigen familiearchief, stelde Leggett scènes samen die haar de mogelijkheid boden binnen het landschap het verleden tot leven te wekken. ENTER THE GREAT WIDE OPEN legt elementen van de Canadese identiteit bloot die ook honderd jaar later nog doorwegen.

De maan beïnvloedt het leven op aarde op vele manieren: via de getijden, maar ook door de wijze waarop het hemellichaam – dat altijd één kant van ons heeft afgewend – onze fantasie prikkelt. Sergey Lutsenko roept zijn eigen ideaalbeeld op van een maankolonie. Geen grootstedelijke basis, maar een wereld die dorps en vertrouwd aanvoelt: verkeersborden, een sportveld, een moestuin. Mensen zijn er niet, alleen objecten. In die zin, zegt Lutsenko, is het ook een model voor landschapskunst op de maan.

De Japanse fotograaf Hiroyuki Masuyama reisde door Europa in de voetsporen van de negentiende-eeuwse schilders Caspar David Friedrich (1774-1840) en Joseph Mallord William Turner (1775-1851), die hun reizen beiden in respectievelijk romantische en dramatische schilderijen vastlegden. Masuyama maakte reproducties van die schilderijen, samengesteld uit duizenden foto’s die hij nam op de plekken die 160 jaar eerder door de schilders waren vastgelegd. De fotomontages worden van binnen uit verlicht en geven de iconische kunstwerken een hele nieuwe, eigentijdse dimensie.

Altijd wanneer Paula McCartney in het bos wandelt, heeft ze oog voor de vogels. Maar ze probeerde ze nooit vast te leggen met haar camera – de vogels waren te ver weg en te druk in hun bewegingen om tot een bevredigende compositie te komen. In BIRD WATCHING lost ze dat probleem op door handgemaakte zangvogels in het landschap te plaatsen en deze ‘opgewaardeerde’ landschappen te fotograferen. De vogels zijn als juwelen die het landschap verrijken, zoals het landschap de vogels een meerwaarde geeft.

De bedoeling van de sluipschutter is om ongezien te blijven. In het kader van zijn onderzoek naar de aard van terreur en de mechanismen die we inzetten om gevoelens van angst en onzekerheid op te roepen, fotografeerde Simon Menner (met dank aan het Duitse leger) sluipschutters die zich verbergen in het landschap. Kijk goed en je ziet ze – hun wapen gericht op de camera en dus op de kijker.

De ‘voltooid tegenwoordig toekomende tijd’ wordt gebruikt om gebeurtenissen te beschrijven die nog moeten gebeuren, maar waarvan verwacht mag worden dat ze ook zúllen gebeuren. In FUTURE PERFECT zien we drie locaties waar vooruit wordt gelopen op toekomstige manieren van leven en de keuzes die de mens zal moeten maken. Het betreft een stuk woestijn bij Las Vegas waar wordt geëxperimenteerd met duurzaamheid, het faux-ruimtestation Biosphere 2 bij Oracle, Arizona en geothermische landschappen in IJsland. Uit het vergaarde beeld heeft Natal verschillende hoofdstukken samengesteld, beginnend in het fictieve jaar 2040 en teruglopend naar 2010. Noorderlicht toont het hoofdstuk 2030.

In januari 2009 stond Michael Najjar op de top van de Aconcagua, de hoogste berg ter wereld buiten Azië.. Het fotografische materiaal dat hij er vergaarde, vormde de basis voor een serie over de bewegingen op financiële markten. Najjar visualiseerde de indexen van ’s werelds belangrijkste aandelenbeurzen en maakte virtuele data tastbaar door ze de vorm te geven van kartelige bergtoppen. Het werk is een metafoor voor de dunne lijn die de werkelijkheid en het virtuele scheiden, een lijn die op de beurs – waar virtueel geld belangrijker is geworden dan de goederen en bedrijven die ze zouden moeten representeren – bij uitstek diffuus is geworden.

Nadat haar studio door een storm volledig was verwoest, kreeg Wawi Navarroza een sterke aandrang om vulkanen te fotograferen. Ze belandde op Hawaï, waar ze de confrontatie met de wilde, meest rauwe en destructieve natuur aanging. Hees ze de witte vlag en gaf ze zich over of probeerde ze met een wit laken deze formidabele kracht te temmen? En wat is een wildernis nog als die wordt terugbracht tot de beperkte schaal van een foto?

Toen Catherine Nelson begon te fotograferen, bekroop haar het gevoel dat het medium tekortschoot bij het overbrengen van haar innerlijke ervaring van de wereld om haar heen. Dankzij haar scholing als schilder en haar jarenlange ervaring in de filmindustrie – waar ze werkte met de meest geavanceerde digitale effecten – wist ze nieuwe wegen te vinden. Uit duizenden foto’s van een specifieke plek stelde ze drijvende, transcendente en buitenaards aandoende landschappen samen.

Elke dag komen via de media nieuwe verontrustende berichten tot ons over het veranderende klimaat. Gletsjers smelten, woestijnen rukken op, watertekorten leiden tot conflictsituaties. Het gevolg, zegt Loan Nguyen, is een voortdurende staat van onrust en angst. Haar eigen angst was het uitgangspunt voor een serie waarin ze zichzelf de goddelijke macht toebedeelt om de wereld om haar heen gunstig te beïnvloeden. Wat ze laat zien is natuurlijk onmogelijk, maar wel een treffende en poëtische vertaling van het gevoel dat haar bekruipt dankzij ons onvermogen om de klimaatproblemen fundamenteel aan te pakken.

Hoeveel informatie kun je – abstract of visueel – vanuit één gezichtspunt over een onderwerp vergaren? Die vraag was het uitgangspunt voor een reeks foto’s van El Teide, de grootste vulkaan op het eiland Tenerife. Meike Nixdorf legde de vulkaan vanuit verschillende hoeken vast, zodat elk beeld nieuwe aspecten blootlegt van hetzelfde object. Enerzijds vormen de beelden de puzzelstukken van één geheel, anderzijds staat elk beeld op zichzelf.

Een terugkerend thema in Australische films, literatuur, kunst en geschiedenis is het kind dat verdween in de bush. In tegenstelling tot Europese sprookjes – waarin de wildernis ook een toevluchtsoord kan zijn, een plek voor zelfontdekking en transformatie – biedt de Australische bush slechts hel en verdoemenis. HAUNTED COUNTRY bestaat uit beelden die zijn geënsceneerd op plekken waar kinderen van kolonisten zijn verdwenen. Zowel direct als in metaforische zin rakeb ze aan de kwetsbaarheid van kinderen en de ambivalente relatie die Australiërs hebben met het onbarmhartige landschap.

Regelmatig verraadt het serene landschap van Cambodja een bloedige geschiedenis. Een voorbeeld daarvan zijn de zogeheten 'bommenvijvers', waterpartijen die zich hebben gevormd in de kraters die zijn geslagen door de (illegale) Amerikaanse bombardementen tijdens de Vietnamoorlog. Vandy Rattana's ervaring van het landschap is erdoor gekleurd. Het geluid van geweld, en daarmee van de Cambodjaanse geschiedenis, is verstomd, maar in de stilte hoort Rattana dat geluid nog steeds. Dat maakt het lastig om te genieten van de echte klanken van de natuur.

Terwijl de Arabische Lente de media en de gesprekken op straat domineerden, fotografeerde Lola Reboud in de Marokkaanse stad Tanger jonge mensen die – tijdens de Ramadan – samenkomen in parken, tuinen en in de periferie van de stad. Uit al deze plekken schiep ze één utopische Tuin van Eden. Alle vastgelegde ontmoetingen zijn even vluchtig als het seizoen waarin ze plaatsvonden en gezien de politieke situatie paradoxaal in hun tederheid. De titel ontleende ze aan de astronomische tabellen die gebruikt worden om de posities van hemellichamen vast te leggen – tabellen die voortdurende verandering suggereren, zoals ook de levens van deze jonge mensen voortdurend veranderen.

In de jaren zestig gebruikte Singapore de grond van zijn bescheiden heuvels om land aan te winnen. Tegenwoordig is de ministaat vrijwel plat, en gedwongen zand aan te kopen van Indonesië en Maleisië om te kunnen blijven groeien. Wanneer een project voor landaanwinning begint, vormen zich grote woestijnachtige landschappen aan de randen van Singapore. Ze nemen de plaats in van nu verdwenen stranden. Bewoners trekken in de weekenden naar de nieuwe kustlijnen, op zoek naar de stranden die ze ooit gekend hebben. AS WE WALKED ON WATER is onderdeel van een het Land Archive, een opslagplaats voor gevonden en historische beelden.

Fotograaf Misha de Ridder probeert met SOLSTICE niets minder dan het sublieme in de natuur vast te leggen. Het gaat hem er niet om het landschap terug te brengen tot een gesuikerde ansichtkaart, maar diverse gevoelsdimensies bloot te leggen: van het meditatieve tot het sinistere. In DUNE zocht De Ridder naar een echo van het verleden in het landschap van het heden, in dit geval de Kennemerduinen in Noord-Holland. Met zijn werk probeert De Ridder iets wat bij uitstek individueel is, namelijk de beleving van een landschap, toegankelijk te maken voor de kijker.

Net als in zijn MOTHERLAND onderzoekt Simon Roberts in WE ENGLISH thema’s als identiteit, en herinnering. Hij trok in camper door zijn vaderland, waar hij op groot formaat tableaus fotografeerde van recreërende landgenoten. Roberts toont een bevolking die een nauwe band heeft met de lokale omgeving en het land. Wie wil weten wat het betekent om ‘Engels’ te zijn, moet kijken naar het alledaagse en banale van vrijetijdsbesteding.

De Latijnse term limen betekent ‘grens’ of ‘drempel’, iets waarvan ons leven vergeven is. In LIMINAL POINTS slecht Nick Rochowski, Plato indachtig, een grens tussen nu en toen, tussen werkelijkheid en fantasie. Hij keerde terug naar Penn Wood, Buckinghamshire, naar de levendige fantasie van zijn kindertijd, een reis weg van het alledaagse. De serie is geïnspireerd door films uit de late jaren zeventig en vroege jaren negentig, en het werk onder andere de magisch realistische schrijver J.G. Ballard en manga-tekenaar en -schrijver Katsuhiro Otomo. In LIMINAL POINTS werkte Rochowski samen met illustrator Greg Haynes en muziekproducer Deepsea.

In BAUMSCHULE speelt Gerco de Ruijter een spel met de scherp gedefinieerde cultuurlandschappen van de boomkwekerij. Binnen de strakke ritmes van de bomenrijen vallen de kleine afwijkingen op – en juist die afwijkingen zorgen dat we ons weer bewust worden van de natuur. ALMOST NATURE werd gemaakt in een coniferenkwekerij in het Nederlandse Boskoop. Elke plant is hier een kloon, waarbij elke kleur afstamt van een andere bron. Ze zijn, zegt De Ruijter, het equivalent van de fotografische pixel.

De godin Pachamama – een naam die letterlijk vertaald ‘Moeder Aarde’ betekent – speelt een hoofdrol in de religie van veel inheemse volken in Zuid-Amerika. Binnen de tradities van die volken is er een belangrijke plaats ingeruimd voor de directe relatie tussen mens en natuur. Dit sluit aan bij het wetenschappelijke idee dat alle organismen en de niet-organische omgeving (water, gesteente, grond) deel zijn van één complex, geïntegreerd systeem. Uit die gedachte volgt dat wie schade aan de natuur toebrengt, een vorm van automutilatie pleegt. Rytz trok het Colombiaanse Amazoneregenwoud in om mensen te fotograferen die zich nog niet hebben afgekeerd van Pachamama.

De foto’s uit de serie A HISTORY OF THE FUTURE werden genomen op plekken waar wetenschappers de gevolgen van klimaatverandering onderzoeken en manieren zoeken om die gevolgen te verminderen of ons eraan aan te passen. Het zijn plekken die in hun sereniteit haaks lijken te staan op de gewelddadige gevolgen die de klimaatverandering heeft. Het is niet het individuele beeld dat het verhaal verteld, maar het hele archief van beelden, in de grotere context van het discours over de klimaatverandering. Vandaar dat de makers het beeld geregeld combineren met objecten, onderzoeksresultaten en video-installaties.

Wie in de voetsporen van Roodkapje diep doordringt in de duistere delen van het woud, betreedt het theater van de verbeelding. Dichtbij en ver weg, donker en licht, en het kleurenspectrum vervlakken, zodat we in een transcendente staat belanden, in een droomwereld en het onderbewuste. Gregor Schuster nodigt ons uit om wezens van het woud te worden.

In Japan is zeventig procent van het land bedekt door bergen en bos. Dat verklaart mogelijk de intieme band die hij heeft met het landschap, zegt Takeshi Shikama. De fotograaf heeft het gevoel dat het woud hem langs telepatische weg roept – een gevoel dat hem nooit bekroop toen hij decennialang in megalopolis Tokyo woonde. Zijn werk is de weerslag van die nieuwe en mysterieuze relatie.

Peter Solness is gespecialiseerd in nachtfotografie. Door in het donker te fotograferen, met lange sluitertijden, wordt elk landschap een schilderij van licht, waarbij het spaarzame natuurlijke licht vermengd raakt met licht van lantarenpalen. Het werk is een samenspel van het directe van de fotografie en de gewogen sensibiliteit van de schilderkunst.

Sfumato, Italiaans voor ‘rokerig’, is een schildertechniek waarbij contouren van voorwerpen onscherp worden gemaakt. Edi Szekely creëerde met gebruik van een 3D-programma en mathematische ruisalgoritmen idyllische, ogenschijnlijk ongerepte landschappen. Maar door op een deel van het beeld een sfumato-techniek toe te passen, wordt de indruk van een geheim gewekt. Het herinnert ons aan de wijze waarop we gewoon zijn over landschap te denken: als iets wat grotendeels gevormd is door de ingrepen van de mens.

Elk landschap heeft een eigen karakter, gevormd door een samenspel van vormen, texturen, geluiden, geuren en licht. Dat karakter maakt het mogelijk een diepe connectie met de natuur te voelen. Het duo TAXI was op reis met Gora, een jochie uit de stad, en belandde bij toeval in een geïsoleerd landschap aan de rand van een stad. Het was een heel ander landschap dan Gora gewend was. De emoties die hij op dat moment en op die plek voelde, zijn het onderwerp van BEING THERE & THEN.

In haar werk creëert Agnes Thor werelden die in het schemergebied tussen werkelijkheid en fictie vallen. Dat doet ze door zowel daadwerkelijke als kleine, geënsceneerde gebeurtenissen te fotograferen. In Nathalie: Southwood Sequence portretteert ze een Utopia, zoals beschreven door Keltische mythen. Aurora Borealis is geïnspireerd op Noorse mythen en speelt in een wereld waarin bomen, stenen of de mist plotseling kunnen veranderen in sprookjeswezens. UNTITLED biedt een selectie uit dit werk, dat indirect een portret is van Thor zelf.

Met earthbound – in kleine letters – zet Stephanie Valentin haar fotografisch onderzoek naar de verborgen gelaagdheid van de natuurlijke wereld voort. Nu de klimaatverandering laat zien hoezeer de biologische, atmosferische en geologische systemen van de wereld met elkaar zijn verweven, is zij vooral geïnteresseerd in de vraag waar onze kennis van de systemen, en daarmee onze zekerheid, ophoudt. Haar beelden maakte ze in het Mallee-district in Zuid-Australië, waar ze opgroeide. Ze raken aan de noodzaak om onze relatie met het ecosysteem en de biosfeer te ontcijferen.

Op een paar uitzonderingen na dateren vrijwel alle ingrepen in het landschap van na de Tweede Wereldoorlog. Treffende voorbeelden zijn Europese ski-oorden als Flaine en Avoriaz, die in de jaren zestig werden ontworpen en volgens een helder plan werden aangelegd. Andere skigebieden waren meer wildwest, getuige een wildgroei aan chalet-achtige gebouwen. In THE SKIABLE LANDSCAPE toont Goos van der Veen het radicaal hervormde berglandschap en haar gebruikers.

Tijdens de Industriële Revolutie combineerden Duitse romantische schilders – Caspar David Friedrich voorop – naar hartelust elementen uit diverse landschappen om het sublieme bloot te leggen en een ‘waar gevoel’ te benaderen. Een rotspartij uit Rügen kon daardoor naast een boom uit Dresden staan. In deze serie plaatst Tessa Verder bomen uit de schilderkunst in haar gefotografeerde landschappen. Ook zij schuwt de combinatie niet, nu de mens andermaal op zoek lijkt naar het herstellen van het contact met de natuur.

We leven in een tijd van grote veranderingen, waarin door de mens gecreëerde sociale en economische structuren tekort lijken te schieten. De resulterende desoriëntatie leidt ertoe dat we onze levens moeten heroverwegen. De natuur kan, als ze al niet het antwoord is, een toevluchtsoord zijn, waar mensen nieuwe manieren van leven kunnen opzetten, of simpelweg geïnspireerd kunnen raken. In BIOPHILIA onderzoekt Marco Vernaschi, via een reeks persoonlijke ervaringen de instinctieve drang tot het herstellen van onze band met de natuur.

Céret, een dorp in de Franse Pyreneeën, was ooit populair bij schilders als Picasso, Matisse en Braque. Benoît Vollmer onttrok zich tijdens zijn verblijf zowel aan de realistische als de bewust vervreemdende tradities binnen de landschapsfotografie. In plaats daarvan zocht hij zijn heil bij de abstracties van de schilderkunst van de vroege twintigste eeuw. Hij zocht de randen van het in cultuur gebrachte land op en ondernam een poging een element in beeld te vangen dat alom maar ongrijpbaar is: de niet-aflatende wind van de Pyreneeën.

Geïnspireerd door de jaren zestig, toen Robert Walker zich in navolging van colorfield-schilders als Morris Louis en Frank Stella bezighield met het maken van geometrische schilderijen, heeft Walker de afgelopen jaren bloemen gefotografeerd met een vergelijkbaar gevoel voor abstractie. Maar let wel, waarschuwt hij, dit is geen poging tot fotografie die de illusie van schilderkunst geeft. Het is een poging los te komen van het objectieve en registrerende, teneinde met een frisse blik te kunnen kijken naar een vaak clichématig onderwerp.

Met hulp van digitale technieken, topografie, cartografie en 3D-software maakt Marcel Wesdorp animatiefilms en afdrukken van digitaal ontworpen landschappen. Ze zijn het resultaat van langdurige rekenprocessen en brengen het gevoel van landschappelijkheid over middels golvende heuvels. Door hun gebrek aan mensen, dieren en begroeiing, maar ook doordat de groentinten zijn omgezet naar grijstinten, wanen we ons op een toendra of een steppe – landschappen die de nietigheid van de mens onderstrepen.

Geïnspireerd door het landschap en het licht, creëert Thomas Wrede in REAL LANDSCAPES nieuwe werelden op modelformaat. Hij plaatst speelgoedautootjes en plastic bomen in natuurlijke omgevingen en fotografeert ze van vlak boven de grond met een analoge camera op groot formaat. Wat klein is, wordt zo extreem uitvergroot. Het krijgt iets dramatisch en meeslepend, of het nu de suggestie van een idylle is, of van een ramp.

Ontdoe de decors in dierentuinen en pretparken van mens en dier, en er ontstaan kunstmatige reconstructies van wilde natuur. Zoals de fotografie een herinnering aan een moment is, zo is de namaaknatuur slechts een herinnering aan echte natuur, die we gewoonlijk slechts van foto’s en films kennen. Door deze decors vast te leggen, creëert Karin Borghouts een herinnering aan een herinnering. Daarmee gaat ze in op de aard van fotografie en ons ideaalbeeld van natuur.

De wijze waarop wij het landschap zien, wordt voor een groot deel bepaald door de woorden waarmee we het beschrijven en de esthetische waarden die we erop projecteren. Ignasi Cunill ziet het landschap niet alleen als een fysiek gegeven, maar ook als een spiegel van onze ziel. In foto’s van landschappelijke elementen in een stedelijke omgeving, waar onze ideeën over natuur en cultuur elkaar ontmoeten, speelt hij met de delicate balans tussen woorden, mentale beelden en fotografie. Zo legt hij onze ideeën over het natuurlijke en het gemaakte bloot.

Fotografie legt niet zozeer de werkelijkheid vast, maar creëert een verhalend raamwerk waarin interactie en projectie een grote rol spelen. We leven in een wereld van beelden, zegt Fichou, maar die beelden gaan vooraf aan een vermeende werkelijkheid die in ons hoofd wordt geconstrueerd. Voor zijn serie MIRADORS liet Fichou bomen langs de straten van Mexico-Stad door tuiniers bijknippen, waarna hij mensen vroeg in de bomen te klimmen om op te treden voor de foto. Werkelijkheid of niet?

Fotograaf Eric Jan van de Geer is geïnteresseerd in alledaagse dingen waaraan we gewoonlijk voorbijgaan. In PRIVATE LANDSCAPE legde hij in nachtelijke sferen voortuintjes vast. De foto’s zijn geschoten op oblongformaat Polaroid-film. Niet uit nostalgische overwegingen, maar vanwege de restricties die het materiaal met zich meebrengt en die de kunstenaar dwingen tot scherpe keuzes.

Geïnspireerd door occulte fotografie uit de negentiende eeuw, de symboliek van zeventiende-eeuwse Nederlandse stillevens en het obsessieve karakter van botanische catalogi, fotografeert Kate Greene zorgvuldig geconstrueerde natuurtableaus en de wijze waarop landschappen onder invloed van licht en tijd veranderden. Ze probeert een brug te slaan tussen de wetenschappelijke waarneming van de fysieke wereld en de wijze waarop mensen die wereld ervaren.

De moestuin is een metafoor voor de wijze waarop de mens zich heeft losgemaakt van de wildernis en de wereld om zich heen naar eigen inzicht is gaan vormgeven. Met zijn luchtfoto’s van tuinen – mathematisch en gecontroleerd op macroniveau, maar onverminderd chaotisch op het niveau van het gebladerte – raakt Jonathan Groeneweg aan langlopende discussies over het landschap en stedelijke ontwikkeling. Onze veranderde perceptie van de natuur heeft direct invloed op de wijze waarop we onszelf zien en hoe we met die natuur omgaan.

In 2004 werd de CargoLifter Halle nabij Brandenburg verbouwd tot een kunstmatig tropisch paradijs met regenwoud, zwemvijvers en een verwarmd strand. Sabine Haubitz en Stefanie Zoche legden de verbouwing vast, zodat zichtbaar werd welke elementen nodig zijn om een tropisch decor te suggereren – een illusie die een een enorm energieverbruik vergt.

Hoewel we een verlangen blijven koesteren naar wilde natuur, is de mens gewend geraakt aan het volledig aan onze wensen aanpassen van de natuurlijke omgeving. Bonsai-bomen zijn aan de ene kant een extreme vorm van controle die op de natuur wordt uitgeoefend, maar aan het kweken van bonsai ligt een hunkering naar kennis van en contact met de natuur ten grondslag. In die zin zijn ze een metafoor voor onze zoektocht naar een andere relatie met de natuurlijke omgeving.

Vaak heeft aanplant in een stedelijke omgeving – de potplanten voor een gebouw, de bomen langs de weg – niet meer dan een symbolische of decoratieve functie. Christophe Maout stelt de planten in zijn serie PRINTEMPS juist centraal. Door de extreme scherptediepte valt de omgeving weg en komen kersenbloesems, irissen en andere planten volledig tot hun recht. Alle beelden werden door Maout gemaakt in Parijs en omgeving, zonder enige digitale nabewerking.

Binnen het sterk verstedelijkte Hanoi legde Jamie Maxtone-Graham de reacties vast van mensen die in aanraking komen met een geënsceneerde tuin vol bloemen, fruit, groenten en dieren die werden aangeschaft op de markten van de Vietnamese hoofdstad. Het resultaat is een Rousseau-achtig spel met onze ideeën van het exotische, waarin de logica van de locatie en het fotografisch document zelf worden ondergraven.

De serie GREEN SPACES richt zich op volkstuinen, zoals die in Duitsland zijn ontstaan op basis van de denkbeelden van de Duitse arts Moritz Schreber (1808-1861). De gezondheid van stadsbewoners indachtig, adviseerde Schreber om voor hen stukjes grond te reserveren waarop ze konden tuinieren. Volgens Schreber was dat een gezonde fysieke bezigheid, die bovendien de voedselvoorraad van families zou kunnen aanvullen. Nelson fotografeerde de tuinen en maakte video-interviews met de tuiniers, die er hun eigen private paradijsjes hebben gesticht.

Wat is Utopia en wat kost het om Utopia te bouwen? FOREST laat zien hoe in de Chinese stad Chongqing wordt geprobeerd Utopia uit de grond te stampen. Het doel is een modelstad te worden aan de hand van een vijftal ‘idealen’. Bos is er een van. Maar in plaats van planten en geduldig laten groeien, worden volgroeide bomen aangerukt voor een soort prefab-bos. De belofte van een mooie toekomst wordt aldus gerealiseerd met methoden die een grote wissel trekken op cultuur en natuur.

Prospect Park, in het hart van Brooklyn, New York, was bij de aanleg in 1867 een van de eerste Amerikaanse volksparken, toegankelijk voor alle sociale klassen. In haar langlopende serie IN PLAIN AIR fotografeert Irina Rozovsky het park zo dat de omringende stad onzichtbaar wordt. Ze onderstreept de functie van het park als oase van rust binnen het hectische stadsleven, een plek waar mensen, al is het maar kortstondig, in contact kunnen komen met de natuur en private, transcendente momenten kunnen beleven.

Tijdens de zomers van haar negende en tiende levensjaar sleet Traer Scott haar dagen in het plaatselijke natuurhistorische museum. Haar moeder werkte er als vrijwilliger en wilde de kosten van een oppas uitsparen. Sinds die tijd koestert Scott een enorme affectie voor alles wat oud en mysterieus is. In haar serie NATURAL HISTORY brengt ze het dode en het levende – de collectie en de vaak jonge bezoekers – bij elkaar.

Ooit was Hampstead Heath deel van het platteland dat Londen omringde. Inmiddels is het een groene oase temidden van een druk stedelijk landschap. Op zoek naar natuur wandelt Andy Sewell regelmatig in The Heath, in het volle besef dat het gebied door mensenhanden is gevormd en wordt onderhouden. Zijn serie THE HEATH is een onderzoek naar wat natuur precies is, maar ook naar wat de Amerikaanse bioloog E.O. Wilson ‘biophilia’ noemde – je aangetrokken voelen tot het natuurlijke, zonder exact te weten waarom.

Het is ironisch dat een volk dat is opgesloten zelf dieren opsluit en tentoonstelt. De bewoners van Gaza zijn zich van die ironie bewust. Een dierentuin is een kleine gevangenis, zo zeggen ze, en Gaza is een grote dierentuin. Toch vereenzelvigen ze zich niet met de dieren, die het zonder naam moeten doen en vaak harteloos worden behandeld. Er zijn verschillende dierentuinen in Gaza, maar ze draaien stuk voor stuk met verlies. De enige die aan de dierentuinen verdient is de dierenhandelaar en -smokkelaar Abu Nadal-Khalid, die voor een fikse som elk gewenst dier kan leveren.

Wetenschappers hebben weleens gesuggereerd dat herinneringen worden opgeslagen als JPEGs. Ze worden in stukjes weggeschreven en pas weer samengevoegd wanneer we ze oproepen. De missende data worden ingevuld door het brein. Kurt Tong fotografeerde in een botanische tuin, op groot formaat en onder steeds wijzigende lichtomstandigheden. Hij paste verschillende technieken toe om de informatie in het beeld te vernietigen, waarna de beelden met verschillend ingestelde scanners werden gescand. Uiteindelijk stelde hij daaruit weer een beeld samen, zoals ook het geheugen uit brokstukken weer volledige beelden maakt.

In naam van de vooruitgang wordt korte metten gemaakt met het grandioze Afrikaanse landschap en haar dierenrijkdom. Als een soort halfbakken monumenten voor de kleur en de grandeur van de Afrikaanse natuur vind je overal in Afrikaanse steden kitscherige replica’s van wilde bloemen en dieren. Vaak zijn ze gemaakt in China. Het zijn wrange composities die herinneren aan de verloren gegane relatie van de mens met de natuur. De beelden werden gemaakt in twaalf verschillende Afrikaanse landen.

Het fenomeen natuurramp kan niet los worden gezien van de aanwezigheid van mensen. De vernietigende krachten die in de natuur liggen besloten, zijn essentieel voor de ontwikkeling en verandering van het landschap, terwijl de mens er belang bij heeft de natuur te controleren en naar zijn hand te zetten. De beelden van THE QUIET OF DISSOLUTION, die Braas in haar studio ensceneerde, gaat in op die tegenstrijdigheid en plaatst cultuur en orde tegenover natuur en chaos.

In de tweede helft van 2011 had de Hoorn van Afrika te kampen met de ergste voedselcrisis van deze eeuw: twaalf miljoen mensen hadden niet genoeg voedsel, schoon water en sanitaire voorzieningen. Alejandro Chaskielberg trok naar de provincie Turkana in Kenia, een dunbevolkt gebied waar arme boeren veeteelt bedrijven op land dat overwegend ongeschikt is voor landbouw. Hij legde de kracht en het doorzettingsvermogen vast van een volk dat in voortdurende strijd leeft met de weerbarstige natuur. Chaskielberg maakte zijn serie in samenwerking met OxfamNovib.

De Sundarbans, de grootste mangrovebossen ter wereld en UNESCO Werelderfgoed, wordt bedreigd door het stijgen van de zeespiegel. Sumit Dayal fotografeerde de bewoners van dit gebied, die landinwaarts moeten verhuizen omdat hun eilanden door het water worden opgeslokt. In de afgelopen vijfentwintig jaar verdwenen vier eilanden in zee, waardoor zesduizend families dakloos werden. Andere eilanden, waaronder Sagar, het grootste eiland, boeten op hoog tempo in aan oppervlak.

Vulkanen hebben twee gezichten. Uitbarstingen brengen dood en verderf, zoals in 2010 bleek toen de vulkaan Merapi in Indonesië 324 levens eiste tijdens de ergste uitbarsting in een eeuw. Maar tegelijk biedt vulkanische grond een rijkdom aan mineralen die zeer geschikt is voor landbouw. Vandaar dat vulkanen de opkomst van koninkrijken, zoals het Majapahit-rijk op Java, stimuleerden. Het leven rond vulkanen is een voortdurend geven en nemen.

In december 1999 trokken twee grote stormen over Frankrijk die acht procent van de bossen verwoestten. De bossen die door de mens zijn aangelegd en worden beheerd werden relatief zwaar getroffen. Nigel Gordon Dickinson fotografeerde in 2000 de schade. Vijf jaar later fotografeerde hij de bossen opnieuw om de verschillen in herstel vast te leggen tussen bossen die langs natuurlijke weg mochten herstellen en bossen waar de mens het herstel met ingrepen probeerde te bevorderen.

Twee maanden na de desastreuze aardbeving die Haïti op 12 januari 2010 trof, trok Wyatt Gallery met vijf collega-kunstenaars naar Port-au-Prince om vrijwilligerswerk te doen en de gevolgen van de ramp vast te leggen. Wat hem trof was veerkracht van de bevolking. Zeven maanden later keerde hij terug om het leven in de gigantische tentenkampen – steden op zich – te fotograferen. Hij maakte er portretten van mensen die zich dankzij hun innerlijke kracht staande kunnen houden temidden van een humanitaire crisis.

Elke lente, als de sneeuw smelt, lopen vele dorpjes en steden in Quebec het risico te overstromen. In 2011 was Venise-en-Québec, gelegen aan de boorden van Lake Champlain, aan de beurt. Meer dan drieduizend huizen en bedrijven raakten beschadigd, ruim duizend bewoners werden geëvacueerd. De tweeluiken van WATER MEMORIES laten de omvang van de overstromingen zien en de erop volgende schoonmaak. De kern van het probleem is de ambivalente verhouding tussen de mens en het water, zegt Huneault. Water trekt ons aan, maar is tegelijkertijd een onvoorspelbare natuurkracht.

In de nacht van 5 op 6 april 2009 werd het Italiaanse stadje L’Aquila getroffen door een aardbeving die het historisch centrum zware schade toebracht. Exact twee jaar later werd langs de randen van de ‘rode zone’ – het verwoeste centrum van het stadje – en in een aantal naburige stadjes een foto-installatie geplaatst. [x] Massimo Mastrorillo laat in zijn werk – dat gaat over L’Aquila en de gevolgen van de aardbeving – zien hoe het landschap in een noodsituatie voortdurend verandert, zonder dat daar een serieuze langetermijnplanning aan ten grondslag ligt. Bevroren in beeld krijgen deze tijdelijke landschappen een blijvend karakter.

In Japan staat de lente in het teken van hanami, de kortstondige bloei van de kersenbloesem. Katsumi Omori heeft de afgelopen tien jaar de bloei vastgelegd. Het lag voor de hand om in de lente van 2011, na de aardbeving, tsunami en nucleaire incidenten, vanuit Tokyo achter de bloeiende bloesems aan richting het zwaar getroffen Fukushima te trekken. Zijn beelden bevatten de suggestie van iets wat mensen niet kunnen zien, maar wel aanwezig is: angst, straling en hoop voor de toekomst.

Afgelopen jaar werd de Thaise hoofdstad Bangkok getroffen door zware overstromingen. De serie IMAGINING FLOOD is een poging de dreiging van het water en de surreële kant van de ramp vast te leggen op dromerige en onaards aandoende foto’s. Daartoe fotografeerde Miti Ruangkritya bij voorkeur 's nachts of in de vroege ochtend, wanneer er een zekere sereniteit uitging van het water, die de angst en het vaak ook angstige afwachten eerder verdiepte dan verminderde.

De rivier geeft en neemt. Wanneer de moesson komt, zwelt ze aan en verslindt hele dorpen. Van alles wordt meegesleurd en spoelt aan – van gigantische, heilige bomen tot het afval van alledag. Sarker Protick onderzoekt het leven langs de rivier, een leven dat volledig afhankelijk is van het water, maar er evengoed door wordt bedreigd.

To pass’ betekent in het Engels niet alleen ‘voorbijgaan’, ‘sterven’ en ‘van de ene staat overgaan in de anderen’, Pass Christian was ook de naam van een kunstenaarskolonie in Mississippi die tijdens orkaan Katrina door het opgezweepte water werd vernietigd. Slechts vijfhonderd van de achtduizend huizen overleefden de ramp en veel bewoners keerden niet terug. In PASS legt S. Gayle Stevens de ruïnes van het kunstenaarsdorp vast op kleine en intieme beelden, die zijn gemaakt met een pinhole camera.

Elk huwelijk tussen traditie en moderniteit is gedoemd om te mislukken, zegt Weixing Fu. In zijn bonsai-achtige reproducties van traditionele landschappen, maakt hij gebruikt van industriële en andere moderne elementen, zoals een hijskraan of een elektriciteitskabel.

De foto’s in LOOKING ON suggereren door hun ronde vorm een geconcentreerde focus op vooral kleine dingen: vogels tussen takken, een reflectie in een ruit, een salamander onder water, het uiterste puntje van een berg. Door indringend te kijken komt wat ver is dichtbij en wordt wat klein is groot. Dan pas voel je de ziel van de dingen, zegt Hongxun Gao, die voor LOOKING ON een selectie maakte uit zijn beste recente werk.

We zijn slecht passanten op deze wereld, zegt Chaosheng Lu. We zoeken een eigen plek, maar zijn meestal richtingloos. Zijn ogenschijnlijk gemankeerde, vaak onscherpe foto’s zijn de vertaling van de verwarring die hij voelt. Hij vereenzelvigt zich met de gevleugelde kreet: ‘als een vlieg achter een raam kan ik de toekomst zien, maar ik kan de weg naar buiten niet vinden.’ Uiteindelijk, zegt Lu, ben ik nog altijd een arm jochie dat is verdwaald.

Het is wrang, zegt Peiquan Wang: we walgen van vuilnis maar we produceren het wel de hele tijd. Door de schoonheid van vuilnis te fotograferen, probeert hij een andere draai aan vuilnis te geven. Her en der trof hij bomen die waren behangen met plastic zakken en andere troep. In zijn foto’s worden het bloemen in een kunstmatig landschap.

De tombe van Song-dynastie is een van de meest gefotografeerde objecten in China. Veel van die foto’s gebruiken eenzelfde, recht-toe-recht-aan beeldtaal en getuigen van ontzag en eerbied voor de natuur en de geschiedenis. Hoe kun je de tombe op een frisse, nieuwe manier vastleggen? Zhang Weixing koos voor een benadering die resulteerde in experimentele zwart-wit foto’s die eerder handgemaakt lijken, dan het product van technische middelen. Het werk lijkt impliciet kritiek te bevatten op de wijze waarop huidige generaties met cultureel erfgoed omspringen.